Neem stevig vast; laat lichtjes los. Dit is een van de grote geheimen van geluk in de liefde. Voor elke Romeo en Julia tragedie die ontstaat door de externe omstandigheden van de twee partijen, ontstaan er duizend tragedies door de omstandigheden die de geliefden zelf creëren. Zoals ze zelden het moment of de manier kennen om elkaar ‘vast te pakken’, zo kennen ze nog minder vaak de manier of het moment om los te laten.

A.R. Orage - Over de liefde

Avant-première: 12 & 13 februari 2022 - Scenario Pubblico (IT)

Première: 19 february 2022 - Schouwburg De Lawei (NL)

Europese Tour - februari/ mei 202

Muziek: Henry Purcell's Dido and Aeneas​

Dansers: Samir Calixto & Erika Poletto

Lichtontwerp: Pavla Beranová

Dido Æneas Us & All is een co-productie van Matter Affects (NL), Scenario Pubblico (IT),Schouwburg de Lawei (NL) ,StepText Dance Project (DE),Dansverkstæðið (IS) & Ungmennafélag Stokkseyrar (IS)​

Ondersteund door Fonds Podiumkunsten, BNG Cultuurfonds and Gravin van Bylandt Stichting

© Joris-Jan Bos

DIDO ÆNEAS

US & ALL

In de tweede helft van de zeventiende eeuw schreef de Britse componist Henry Purcell wat een van de belangrijkste opera's van de barok zou worden. Dido and Aeneas vertegenwoordigde toen niet alleen een mijlpaal in het genre, maar is nog steeds een mijlpaal in de muziekgeschiedenis en in de westerse cultuur. Het werk, geïnspireerd op de boeken V en VI uit Vergilius' Aeneis, focust op de tragische liefdesgeschiedenis tussen de titelfiguren, maar reikt toch veel verder dan dat.

Het is door de grenzen op te zoeken tussen romantische en spirituele liefde in dit epische werk dat choreograaf Samir Calixto de reis van het maken van dit nieuwe stuk zal ondernemen. Door te kijken naar ons eeuwige verlangen naar onze wederhelft en toch de merkwaardige paradox van iemands onvermijdelijke gevoel van eenzaamheid als die ene eenmaal is gevonden, zal deze nieuwe choreografie de liefde vanuit een groter spectrum bekijken: onze beperkte visie op liefde die nooit bevredigd wordt versus een bredere, universele liefde die ligt in wederzijdse vrijheid en het begrip van onze plaats binnen een groter geheel - een thema dat zo terugkomt in het oeuvre van de choreograaf.

In dit nieuwe stuk definieert het accepteren van de eigen inherente eenzaamheid, in bijna vrijwillige afzondering, een persoonlijke reis om een bewuster mens te worden. Twee dansers - Calixto zelf en de Italiaanse danseres Erika Poletto - wagen zich aan deze fysieke reis waarbij de intensiteit van de dans onthult wat de vele schakeringen en ervaringen van liefde kunnen zijn, in een diepgaande zoektocht naar de uiterste betekenis ervan.

OVER DE VOORSTELLING

"Dido Æneas Us & All is een beeldenrijke, meeslepende voorstelling, gedragen door de prachtige muziek van Purcell(...) Dido Æneas Us & All is bepaald geen makkelijk te doorgronden werk, maar dat maakt het niet minder fascinerend. Calixto zoekt in zijn werk naar de verbinding van het algemeen menselijke met een grotere kosmische waarheid. Deze voorstelling is daar een intrigerende proeve van."

- Luuk Verpalen/Theaterkrant

“Liefde beperkt en begrenst ons, maar tegelijkertijd bevrijdt het ons in ons meest authentieke wezen en mogelijkheden, het versterkt ons in onze diepste vitaliteit of het kan ons deprimeren tot het punt van doden (...) Calixto presenteerde zichzelf aan het Catanese publiek met een krachtige, conceptueel complexe en intellectueel uitdagende show.”

- Paolo Randazzo/Gli Stati Generali (IT)

"Calixto heeft Purcells opera in zijn geheel gebruikt om zijn stuk op te baseren, maar verder heeft hij alles zelf gedaan - choreografie, uitvoering en ontwerp. En hoe ontmoedigend die taak ook lijkt, hij heeft hem op briljante wijze volbracht. (...) Dido Aeneas Us & All is meer dan een uitmuntend dansstuk - het is krachtig drama en spannend theater en belooft veel goeds voor Samir Calixto en zijn nieuwe gezelschap."

- Michael Hasted/ArtsTalk Magazine

© Joris-Jan Bos

Liefde en de onzichtbare apocalyps

Programma tekst door Samir Calixto

Het valt niet te ontkennen: onze huidige situatie, waarin we geconfronteerd worden met de langdurige gevolgen van een pandemie, de zichtbare gevolgen van onze nalatigheid ten opzichte van onze planeet en dingen die ons misschien nog steeds ontgaan, doordringt alles wat we doen en zeggen in de huidige tijd. Ontsnappen aan de impact van de overweldigende golven van verandering is niet langer een optie.

Een soortgelijke verandering kenmerkt de tijd waarin de opera Dido en Aeneas werd gecomponeerd. In die tijd maakte onze wereld een radicale verandering door in de manier waarop we de fenomenen om ons heen begrepen en de manier waarop we onszelf in het grotere geheel plaatsten. Terwijl de Oude Wereld zijn rijken over de zeeën bleef uitbreiden, maakte de mensheid wat historisch bekend staat als de Wetenschappelijke Revolutie door. Ontwikkelingen op het gebied van astronomie waren cruciaal voor deze verschuiving, omdat Copernicus heliocentrische model slechts een eeuw eerder een revolutie teweegbracht in de manier waarop we naar onze plaats in het universum keken. Galileo gebruikte de nieuw uitgevonden telescoop om dergelijke ontdekkingen te bevorderen en Johannes Kepler probeerde fundamentele wetten te definiëren die op de een of andere manier de verschillen tussen het wetenschappelijke en het spirituele moesten overbruggen.

Many of us can sense that we are standing on a similar threshold right now, a moment when the comprehension of our place in the greater whole is being challenged, guiding us to a further understanding of our own nature. This age of utter confusion, in which every sense of (false) security is being challenged, might be the most fertile terrain for the setting of new paradigms. And, who knows, the revelation of some wider knowledge.

Velen van ons kunnen aanvoelen dat we ons op dit moment op een soortgelijke drempel bevinden, een moment waarop het begrip van onze plaats in het grotere geheel op de proef wordt gesteld en ons leidt naar een beter begrip van onze eigen aard. Dit tijdperk van opperste verwarring, waarin elk gevoel van (schijn)veiligheid op de proef wordt gesteld, is misschien wel het vruchtbaarste terrein voor het opstellen van nieuwe paradigma's. En, wie weet, de openbaring van bredere kennis.

Dit is precies wat er schuilgaat achter de wortels van het woord ‘apocalyps’: in sommige van de oudste religieuze concepten verwijst de term naar een visioen van verborgen geheimen die de aardse realiteiten zin kunnen geven. Natuurlijk kan het gaan om catastrofale, rampzalige gebeurtenissen, maar dat hoeft niet. Het kan zich ook onder ons installeren in vormen die onzichtbaar zijn voor onze ogen, maar detecteerbaar voor het inzicht van degenen die in staat zijn om de tekenen te lezen. Een dergelijke verschuiving in ons dagelijks leven lijkt op handen, ondanks onze pogingen om vast te houden aan onze oude manieren en onze mislukte sociale, economische en persoonlijke structuren. Maar natuurlijke krachten buiten onze macht lijken het wiel van het aardse tempo steeds sterker te sturen in een richting die onafhankelijk is van onze wil. Vanuit dat perspectief is het niet vergezocht om te zeggen dat we in apocalyptische tijden leven. Niet het einde van de wereld op zich, maar uiteindelijk het einde van de wereld zoals we die tot nu toe hebben gekend. De huidige ‘apocalyps’ is anders dan wat we vaak zien in belachelijke rampenfilms of zoals afgebeeld in christelijke literatuur. Het is langzaam, bedrieglijk stil en tamelijk onzichtbaar.

In kritieke tijden zoals deze lijken we de drang te ontwikkelen om onszelf met scherpere ogen te bekijken en onze relatie opnieuw te definiëren, niet alleen met de wereld maar ook met de mensen om ons heen. In de nabijheid van een ingrijpende verandering worden we geconfronteerd met ons beste en slechtste, en dat uit zich meestal duidelijker in de relatie met onze dierbaren. In deze onvermijdelijke herwaardering van wie we zijn, worden we onder andere zwaar geconfronteerd met ons (on)vermogen om lief te hebben, en om geliefd te zijn. Of nog verder: met de vraag wat liefde werkelijk zou kunnen zijn. Als we eerlijk naar de vraag kijken, kunnen we ons realiseren dat wat we gewoonlijk als liefde definiëren misschien niet meer is dan een aaneenschakeling van chemische reacties, sterk beïnvloed door psycho-fysieke en sociale omstandigheden, en dat ware liefde misschien iets diepers is, van een zeldzame manifestatie. En, het allerbelangrijkste, het kan alleen worden gemanifesteerd wanneer (en als) we onszelf er bewust op voorbereiden.

Dido en Aeneas is een mythe over liefde. Zoals alle mythen bevat het een kern van waarheid over onze eigen aard. Dat geldt ook voor Purcells opera, die al die eeuwen heeft standgehouden dankzij de duidelijke emotionele lagen, de geweldige compactheid en de schitterende muziek. Het gedoemde liefdesverhaal tussen de protagonisten is archetypisch, en de tragedie van de scheiding wordt geschilderd met een onovertroffen ontroering. Maar wat ook opmerkelijk is - en dat staat centraal in dit nieuwe werk - is hoe de personages lijken te worden bespeeld door krachten buiten hun macht. Wat hun geluk bedreigt is ook iets onzichtbaars, moeilijk aan te pakken. Heksen, stormen, visioenen... allemaal allegorieën van (boven)natuurlijke krachten in actie. We kunnen ze zien als metaforen van hoe machteloos we staan tegenover het onbekende, dankzij ons onvermogen om de dynamiek om ons heen en in ons te begrijpen. Dit is een feit dat we moeten erkennen. Hoewel niet-weten een intrinsiek onderdeel is van onze menselijke ervaring - aangezien veel wetenschappelijke of spirituele principes voor de meesten van ons nog steeds ontoegankelijk zijn - wordt deze toestand verergerd door de manier waarop we de overeenkomst tussen wat er in onze microsfeer gebeurt en het wijde universum lijken te negeren. Oude beschavingen schijnen dat op de een of andere manier beter begrepen te hebben en een voorbeeld daarvan is precies de crisis waar we nu mee te maken hebben. We ervaren hoezeer de onzichtbaarheid van een bedreiging, gevoegd bij de hulpeloosheid die onze eigen onwetendheid met zich meebrengt, deze steeds gevaarlijker maakt. We zien onze zekerheden dagelijks afbrokkelen, zoals de affaire tussen vele ‘Didos en Aeneasses’, zoals vele rijken en beschavingen door de eeuwen heen. Moeten we ons verzetten of moeten we de golven van verandering omarmen?

Dit gezegd hebbende, deze nieuwe creatie gaat verder dan het mislukte liefdesverhaal dat het portretteert: het raakt de strijd van ONS, te midden van ALLES. Het is een poging (en kans), in een tijdperk van beroering, om ons te helpen die verwarde emoties die we liefde zouden kunnen noemen te beoordelen en mogelijk te onderscheiden van een universele liefde: een vorm van liefde die buiten onszelf ligt en die deel uitmaakt van elke materiële en immateriële manifestatie in ons universum. Het omvat wat onze ogen, een telescoop, een microscoop, een ruimtemissie kunnen zien, maar ook wat ze niet kunnen zien. Het maken van dat onderscheid kan ons helpen realiseren dat de weg van de hedendaagse mens misschien niet is afgestemd op de transformerende behoeften van de natuur. Wat wij zien als tragedie is misschien gewoon de natuurlijke, evolutieve loop der dingen... of een vreemde uitdrukking van een grotere liefde, uitgedrukt door het mysterie van de constante schepping. Een idee dat heel ver afstaat van ons gewone begrip dat gedomineerd wordt door angst voor het einde der dingen als onderdeel van een natuurlijk, noodzakelijk proces.

Hetzelfde geldt voor wat we kunnen horen in Purcells diepzinnige muziek. Als we goed luisteren, kunnen we een glimp opvangen van de muziek van de sferen die voortdurend om ons heen dansen en zingen en een grotere vorm van liefde manifesteren voorbij wat, op de schaal van het universum, gebeurtenissen van een andere orde zijn. Het is allemaal aan ons, aan hoeveel we willen zien, horen... en loslaten.

Samir Calixto