M
"O Mens! Opgelet!
Wat zegt de diepe middernacht?
"Ik sliep, ik sliep -,
Vanuit een diepe droom ben ik ontwaakt: -
De wereld is diep,
En dieper dan de dag heeft gedacht.
Diep is haar lijden-,
Genot is dieper dan hartenpijn
Het lijden zegt: verga!
Maar al het genot wil eeuwigheid -
- wil diepe, diepe eeuwigheid!"
van Friedrich Nietzschea 'Aldus sprak Zarathoestra'
Geselecteerd voor de Nederlandse Dansdagen 2016
Gekozen als 'Best Practice' door de Code Culturele Diversiteit
Première : 19 mei 2016 - Korzo Theater
Tour: najaar/ winter 2016
Dansers: Samir Calixto, Thibault Desaules, Ivan Montis, Quentin Roger, Gino Taytelbaum
Lichtontwerp: Pavla Beranova
Kostumumontwerp: Min Li
Geluidsontwerp : Samir Calixto
Decorontwerp: Samir Calixto & Pavla Beranová
M is ee co-productie van Korzo Producties en het Nederlands Dans Theater
© Eyjólfur Eyjólfsson
© Eyjólfur Eyjólfsson
© Joris-Jan Bos
M
For his performance M - in co-production with the prestigious Nederlands Dans Theater and Korzo Theater - Samir Calixto sought inspiration in the philosophical insights of Friedrich Nietzsche’s Also Sprach Zarathustra. Nietzsche set great store by the knowledge contained in the human body: “there is more wisdom in the body that in the deepest philosophy”. In M, Samir focuses on the power of transformation that the body possesses. Accompanied by a modern arrangement of music by Mahler, five male dances present their entire humanity on stage: their physical and mental effort and dedication, their extreme force and vulnerability, and their personal fortunes and paradoxes.
OVER DE VOORSTELLING
"Een doordachte voorstelling over het ongrijpbare"
"Uiteindelijk delen vijf mannen ‒ of wezens misschien, bosgeesten? ‒ het podium. Thibault Desaules, Ivan Montis, Quentin Roger, Gino Taytelbaum en Calixto zelf opereren als groep, maar ook individueel en in deelverzamelingen, harmonieus, gedreven of sidderend en vallend. Ze willen scheppen, maar zijn ook permanent onderhevig aan een kracht die hen te boven gaat en die zich regelmatig van hen meester maakt. Hun beweging lijkt van binnen én van buiten te komen. Dat kan leiden tot roesachtige taferelen die verwijzen naar Nietzsches noties van het apollinische en het dionysische, naar instinct tegenover verstand en natuur tegenover cultuur, en naar de romantische waardering voor het sublieme, de oerkracht die ontzag en bewondering opwekt. (...)
M is een thematisch sterk uitgewerkte en goed gedanste voorstelling waarin Samir Calixto moderne dans, het negentiende-eeuwse fin de siècle en een voorbewuste oerwereld weloverwogen met elkaar in verband brengt in beeld, klank en beweging."
"Samir Calixto open fascinerende universum in 'M'."
" De dansers zijn aan elkaar overgeleverd in strijd, dood en lijden. Net als de loopgraven in WO I, toen bij soldaten Nietzsches ‘Also sprach Zarathustra’ populair was. (...) Die catharsis in dans is ook het beste van de voorstelling. De atletische Samir Calixto zelf, Thibault Desaules, Ivan Montis, Quentin Roger en Gino Taytelbaum: stuk voor stuk geweldige dansers. Of in ieder geval geweldig door Calixto ingezet. Want zijn dansvocabulaire, sterk vanuit het middenrif en de diepe buiging van de knieën zoals in capoeira-dans, zit er bij de dansers goed in. En precies op een signaal in de muziek bewegen ze vanuit de chaos synchroon, als een zwerm vogels.(...) in M schept de choreograaf een tijdloos niemandsland waarin lust en drift de oerprikkels van het leven vormen."
"Kracht en kwetsbaarheid komen samen in een rituele dans'
"M schept een soort droomwereld met paradijselijke taferelen maar ook met nachtmerries. De beelden zijn oogstrelend. De gepassioneerde dansers gaan tot het uiterste en nemen je mee in de wereld van het onbewuste waar niet alles benoemd hoeft te worden.
In de slotscène komt de slang terug. Hij slingert zich rond de tak van de boom des levens en kijkt toe. Hoe de sidderende mens langzaam tot rust komt. En stil wordt. De zon gaat onder. En in het duister duurde de stilte zaterdagavond nog lang voordat het bevrijdende applaus klonk. Een prachtig compliment voor een indrukwekkende voorstelling."
- Gooitsen Eenling/ Leeuwarder Courant
© Joris-Jan Bos
M - of het Middernachtlied
Programmatekst door Samir Calixto
M... Mensch.
Of puur Mythe.
Maar de belangrijkste betekenis van de titel M komt eigenlijk uit het Midnight Song, een gedicht uit wat waarschijnlijk het meest invloedrijke werk van Friedrich Nietzsche is: Thus Spoke Zarathustra - A Book for All and No One. Het zegt:
Dit zijn dezelfde regels die Gustav Mahler gebruikte in zijn derde symfonie, als gevolg van zijn flirt met de filosofie van Nietzsche. Hoewel hun visies op metafysica en spiritualiteit grotendeels uiteenlopen, lijken deze twee iconische figuren toch een gemeenschappelijke basis te hebben. Dit komt tot uiting in de diep ‘levensbevestigende’ kwaliteiten die zowel in de tijdloze essentie van Mahlers adagio's als in Nietzsche's compromisloze, niet-nihilistische zoektocht naar de waarheid in zijn boek te vinden zijn.
Also sprach Zarathustra is een allesomvattend werk, een complex filosofisch/poëtisch werk dat de zoeker naar waarheid (vertegenwoordigd door Zarathustra als de archetypische figuur van de wijze) centraal stelt. Thema's als de dood van God, het vaak verkeerd begrepen concept van de ‘Übermensch’, de eeuwige terugkeer, de wil tot macht en vele andere komen in het boek veelvuldig aan bod. Het boek laat ons kennismaken met een zee van aforismen.
Om deze reden werd het vanaf de embryonale fase van M noodzakelijk om de aandachtspunten ervan te definiëren. Het werd bijna onvermijdelijk duidelijk dat deze voorstelling haar kracht kon putten uit de inherente wijsheid van het lichaam, naast het bovengenoemde gedicht. Nietzsche's idee dat we in het wonderbaarlijke mechanisme van ons lichaam het potentieel kunnen vinden om het individu te doen ontwaken en te transformeren door middel van krachtige en diepgaande bewegingen, werd toen het creatieve kompas in ons creatieve proces.
“Als er kunst moet zijn, als er esthetisch handelen en kijken moet zijn, is één fysiologische voorwaarde onmisbaar: razernij. Razernij moet eerst de prikkelbaarheid van het hele mechanisme hebben versterkt; anders is er geen kunst.”
De inzichten van Nietzsche zijn vaak gericht op het vernietigen van de onderwerping van de instincten door de geest, en omarmen daarom het belang van het contact met het lichaam als een poort naar alle waarheid. Dit stelt een staat van eenheid voor die tegengesteld is aan ons hedendaagse idee van scheiding tussen geest, lichaam en ziel. Ogenschijnlijk tegenstrijdige elementen zoals orde en chaos moeten dan naast elkaar bestaan – zoals de ambivalentie van de Apollinische en Dionysische geesten die de filosoof in zijn hele oeuvre zo grondig heeft onderzocht.
Deze visie sluit rechtstreeks aan bij veel oude oosterse filosofieën (zoals zen of tao), stromingen die verstoken zijn van elke dogmatische religieuze vorm. Ze omarmen de paradoxen van het leven en beschouwen alle aspecten ervan als onlosmakelijk met elkaar verbonden: ‘voorbij goed en kwaad’. Zowel Nietzsche als Mahler hadden enige interesse in dergelijke filosofieën – een feit dat hen opnieuw verenigt in het concept van deze choreografie. Vandaar ook de esthetische keuzes rond het stuk, die een ruimte voorstellen waar het westerse en oosterse begrip van het leven samenkomen. Een lege, bijna mythische ruimte die ouder is dan de mens zelf, waar alle dingen kunnen worden herzien en overstegen, en waar de ambivalenties van het leven worden omarmd.
Er valt nog veel te zeggen over dit uitgebreide thema, maar dat zou in tegenspraak zijn met het doel van dit werk: het lichaam en het instinct hun eigen filosofische inhoud teruggeven, wanneer intellectualiteit zichzelf leegmaakt en woorden nooit voldoende zijn.
We nodigen u uit om vanavond uw zintuigen te gebruiken in deze poging om ons allemaal terug te geven wat primair is, ons geboorterecht om één te zijn met ons lichaam, onze geest en onze ziel, ons aangeboren recht om onze voortdurende zoektocht voort te zetten, ondanks het feit dat we leven in tijden van vervalste zekerheden en valse zekerheden.
Net als Nietzsche hebben velen dit pad verkend en veel opgeofferd zodat de mensheid dit kon blijven doen. Vanavond ziet u ons eerbetoon aan hun geest op het podium, vergezeld door de oude slang van het leven en de wijsheid, in een ritueel waarin de begrippen verleden en toekomst niet langer relevant zijn. Voor ons is het enige dat telt in dit hele uur, vijf minuten en drieëntwintig seconden op het podium, het aanraken van wat werkelijk voorbij onze oefening van “menselijk, al te menselijk” ligt.”.
Evoe, Bacchus!
O Mensch! Gib acht!
Was spricht die tiefe Mitternacht?
»Ich schlief, ich schlief—,
Aus tiefem Traum bin ich erwacht:—
Die Welt ist tief,
Und tiefer als der Tag gedacht.
Tief ist ihr Weh—,
Lust—tiefer noch als Herzeleid:
Weh spricht: Vergeh!
Doch alle Lust will Ewigkeit—,
—will tiefe, tiefe Ewigkeit!«
Oh "O Mens! Opgelet!
Wat zegt de diepe middernacht?
"Ik sliep, ik sliep -,
Vanuit een diepe droom ben ik ontwaakt: -
De wereld is diep,
En dieper dan de dag heeft gedacht.
Diep is haar lijden-,
Genot is dieper dan hartenpijn
Het lijden zegt: verga!
Maar al het genot wil eeuwigheid -
- wil diepe, diepe eeuwigheid!"!«
